Stel je even voor, je bent weg van alles. Je hoort alleen maar de geluiden van de natuur. Verschillende soorten vogels om je heen, de brulapen in de verte en daarachter hoor je nog de golven die op het strand slaan. In de kanalen van Tortuguero ligt een vergeten stukje Costa Rica. Voor Edventure ga ik op pad en bezoek ik Barra Pacuare.
In de kanalen van Tortuguero is nationaal park Tortuguero zelf natuurlijk de bekendste bestemming. Aan de Noord-Caribische kust vind je dit nationale park en gelijknamige dorp: Barra del Tortuguero. ‘Barra’ betekent het stukje land tussen de zee en het kanaal. Verder naar het zuiden ligt Barra Parismina met daarna Barra Pacuare. Net als Tortuguero kun je alleen met de boot in Barra Pacuare komen, maar er is één groot verschil. Barra Pacuara ligt buiten de gebaande paden en hier deel je de omgeving dus met weinig anderen.
‘El pueblo’: het dorp
Het dorp. Het zegt eigenlijk te veel maar zo wordt het wel genoemd. De inwoners spreken over het gedeelte waar de kustwacht gevestigd is en waar je ook de basisschool en een schildpaddenproject tegenkomt. Het is het stukje land tussen de Caribische Zee en de rivier ‘Madre de Dios’ (moeder van God). De kustwacht is hier pas sinds 2012. Voor die tijd was er weinig controle en leefde men min of meer wetteloos. Het land is ook eigenlijk van niemand en dus van de overheid. Je kunt een stuk grond pachten, wat het voor investeerders niet interessant maakt om hier iets te beginnen. Er is ook geen stroom en op het strand heb je af en toe bereik van de provider Kölbi…
De mensen die verspreid over het Pacuare-gebied wonen leven eenvoudig. Ze verbouwen zelf wat groente en fruit en ze leven van de visvangst die met name voor henzelf is. Terwijl we over het strand door ‘het dorp’ lopen komen we twee mannen tegen die met een heleboel kokosnoten in de weer zijn. De gids legt ons uit dat er zo nu en dan iemand uit San José komt om een lading kokosnoten op te kopen waar producten als kokosolie van gemaakt kunnen worden. Per kokosnoot geven ze niet veel, maar als je er zo ineens een paar honderd kunt verkopen.. Dat is ook wat deze mannen aan het doen zijn: ze zijn 300 kokosnoten aan het openen, ze moeten namelijk het gedeelte aan de binnenkant hebben voor de verkoop. De buitenkant wordt niet weggegooid maar wordt verwerkt zodat het als vezel gebruikt kan worden.
Nog meer fans van de kokosnoten
Terwijl we over het strand tussen de palmbomen door lopen om te voorkomen dat zo’n grote noot op ons hoofd valt zien we wat beweging. Een groep kapucijnapen is ook op zoek naar kokosnoten. Zij openen graag een ‘pipa’ om het kokoswater te drinken. Het bewijsmateriaal laten ze achter in het zand.
Voor ons is er ook nog een gelegenheid om onze dorst te lessen. Afgelegen of niet, een koud biertje is dus overal verkrijgbaar. We sluiten de tour af bij de bar en bestellen een ‘fria’.
Met de boot door de kanalen van Tortuguero
De volgende ochtend is het weer tijd om de boot in te stappen. We gaan op verkenning om zoveel mogelijk dieren te zien. Het gebied staat bekend om de vele vogels, maar met een beetje geluk kunnen we ook apen en luiaards in het Caribische tropische bos zien.
Vogels zien we gelukkig meer dan genoeg. Van groot naar klein kunnen we ze vanaf het water observeren. Nadat we ze al gehoord hadden laten ze zich nu ook van dichtbij zien: een groep brulapen! Het blijft toch indrukwekkend, dat geluid. Vanuit een smaller stukje kanaal pruttelen we met het motorbootje door een breder stuk kanaal. We speuren de kant af, maar opeens zie ik naast ons een kleine krokodil. Ik ben net op tijd om mijn medepassagiers te waarschuwen voordat ze weer de rust van de diepte kiest. Naast krokodillen leeft er ook een populatie zeekoeien waar het gelukkig steeds beter mee gaat én er bestaat een kleine kans dat je dolfijnen door de kanalen ziet zwemmen!
Met behulp van een verrekijker zien we nog een familie slingerapen omhoog en omlaag bewegen in een kale boom. Nu hebben we alle soorten gezien die hier in de omgeving leven, alleen het doodshoofdaapje komt hier niet voor.
Naast de dieren komt ook het dagelijks leven van de inwoners voorbij. We zien een paar mannen vissen in de riviermonding en we horen de machine die de kokosnoten verwerkt tot vezels. De volgende stap van hetgeen we de dag ervoor op het strand hebben gezien en per boot is de lading naar de overkant gebracht.
Pacuare Reserve
Een groot deel van de kustlijn is gelukkig beschermd gebied. Het Pacuare reservaat is in 1989 opgericht en inmiddels wordt bijna 2000 hectare bos beschermd. In de bossen rondom de kanalen komen naast vogels ook vele andere diersoorten voor: bijvoorbeeld diverse wilde katten, tapirs, herten, wasberen en dus ook drie soorten apen. Maar een belangrijk onderdeel van het reservaat is het schildpaddenproject. Hier komen namelijk de met uitsterven bedreigde Leatherback Turtles tussen maart en juli aan land om eieren te leggen. Tussen juni en september komen de eieren uit.
Tijdens mijn bezoek aan Barre Pacuare is het helaas geen schildpaddenseizoen, maar het is nog steeds de moeite om het reservaat te gaan verkennen. Samen met een gids leren we meer over de verschillende soorten planten en dieren die er voor komen. De waarschuwing voor de muggen was terecht.. Ik ben erg blij met mijn lange broek, maar van mijn armen moet ik ze toch wel af slaan.
Bijzonder is dat het reservaat ook de enige bekende plek in Costa Rica is waar de Agami reiger een broedplaats heeft. Het is een zeldzaamheid om deze vogel te zien maar het reservaat heeft één van de weinige toegankelijke broedplaatsen ter wereld.
Schildpaddenprojecten
Er zijn diverse projecten in de omgeving die zich inzetten om de schildpadden te beschermen. Deze projecten zijn uit eigen initiatief opgezet en ontvangen weinig tot geen steun van de overheid. Wil je vrijwilliger worden, dan zijn er verschillende mogelijkheden:
Barra Pacuare: een vergeten stukje Costa Rica
De natuur is hier zo puur en ongerept. En als je zo het een en ander hoort van de bevolking begrijp je ook wel dat het niet drukker bevolkt is. Er gaan momenteel vier kinderen naar de basisschool. Willen ze naar de middelbare school, dan kunnen ze een eind verderop terecht. Omdat het reizen tijdsintensief is en geld kost is de oplossing vaak dat de kinderen bij familieleden gaan wonen. Willen ze nog verder leren of überhaupt een baan hebben dan ligt het dus voor de hand om zich elders te vestigen. Er zijn dan ook weinig families in Barra Pacuare en echt een initiatief om samen iets op te zetten wat de buurt verder kan helpen is er dan ook niet. De inwoners leven een eenvoudig leven en vinden dat ook wel prima.
Door de jaren heen is het perspectief ten opzichte van de natuur als het goed is veranderd. Voorheen werd er onder meer gejaagd op de schildpadden voor het vlees en voor de eieren. Met de komst van de kustwacht en de vele initiatieven is de controle veel beter en als het goed is is er meer besef over waarom het belangrijk is de natuur te behouden zoals het is. Dit betekent niet dat er geen uitdagingen meer zijn. Ik begrijp dat het goed gaat met de populatie van de jaguar, maar dit heeft ook als gevolg dat de dieren dichterbij de mens komt. Een huisdier is een makkelijke prooi en het is al vaker voorgekomen dan een hond meegenomen is…
Ook de aankomende presidentsverkiezingen komen nog ter sprake. Ik vraag of er in het dorp op de school gestemd kan worden. Het antwoord is nee, de inwoners moeten een stuk reizen voor het dichtstbijzijnde stemlokaal. Vervoer wordt er niet georganiseerd en met het weinige inkomen dat ze hebben voelen ze er niet veel voor om op eigen gelegenheid te gaan. Waarom zouden ze? Ze voelen zich toch over het hoofd gezien door de overheid.
Mooie afsluiter
De ochtend van vertrek pak ik rond zonsopkomst de kano. Ik drijf meer dan dat ik peddel, wat een magisch moment. De kleuren van de lucht veranderen langzaam en ik hoor de natuur ontwaken. Dit is de perfecte afsluiter op deze bijzondere bestemming.
Ik moet deze bubbel weer verlaten om naar San José te reizen en dat doe ik met lichte tegenzin. Wat houd ik toch van reizen buiten de gebaande paden.
Lees meer over de Caribische kust van Costa Rica.
Samenwerking – Als onderdeel van mijn werk voor Nederlands reisagentschap Edventure bezoek ik de bestemming Barra Pacuare in de kanalen van Tortuguero. Edventure stelt individuele reizen op maat samen en de voorkeur gaat uit naar bestemmingen die buiten de gebaande paden liggen. Een bezoek aan Barra Pacuare kan onderdeel uitmaken van jouw op maat gemaakte Edventure.
