Home Blog Costa Rica Stakingen in Costa Rica: wat is er aan de hand?

Stakingen in Costa Rica: wat is er aan de hand?

by Anouk
Published: Last Updated on

Costa Rica is het land van de vrede: het heeft geen leger. Desondanks zijn er wel eens stakingen. Sinds 2017 heb ik er al een paar meegemaakt, maar deze stakingen waren vaak na één of twee dagen weer voorbij. Ook nu tijdens de coronacrisis is er al vaker geprotesteerd tegen maatregelen die de overheid wil nemen maar dit was altijd op kleine schaal. Deze keer is het anders. De stakingen zijn in heel Costa Rica en duren nu bijna een week. Op sommige plekken gaat het er hard aan toe.

Gepubliceerd op 7 oktober 2020

Inhoud
Wat is er aan de hand?
Het voorstel voor het IMF
Het land staat op zijn kop

Waarom nu deze onvrede?
Wat zijn de gevolgen?
Het eerste voorstel gaat de prullenbak in
En nu?

November: nadat de overheid aangaf in gesprek te willen gaan is er niet meer gestaakt. Over een akkoord is nooit iets bekend gemaakt.

Wat is er aan de hand?

Ook Costa Rica is in crisis door het coronavirus. 24,4% van de bevolking heeft op dit moment geen werk, dit is nog nooit zo veel geweest. De Costa Ricaanse overheid wil geld lenen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) om te voorkomen dat het land in een grote economische crisis belandt. In ruil voor de lening wil het IMF in het beleid van de overheid terug zien hoe het structurele en economische problemen aan gaat pakken.

Volgens de overheid zullen de veranderingen in het beleid belangrijke instanties beschermen zoals het systeem van de sociale verzekeringen. Ook wil de overheid voorkomen dat de lagere en middenklasse van de bevolking onnodig zwaar belast wordt.

Het gaat om een overeenkomst van drie jaar en volgens de president van de centrale bank is dit de beste optie voor Costa Rica.

Het voorstel voor het IMF

In het voorstel gaat het om een vermindering van overheidsuitgaven en een hogere inkomenstroom.

De hoge inkomens worden zwaarder belast, er komen tijdelijke toeslagen op het maken van geldtransacties, bedrijven met hoge winsten krijgen te maken met hogere belastingen en de belasting op vastgoed wordt verhoogd.

Volgens critici leunt het voorstel teveel op het verhogen van de belastingen en niet voldoende op kostenbesparende maatregelen. De overheid zou zich moeten focussen op belastingontduiking en belastingvrijstellingen af moeten schaffen in plaats van meer nieuwe belastingen bedenken.

Stakingen in Costa Rica: het land staat op zijn kop

De inwoners van Costa Rica zijn boos over de belastingverhogingen en een groot deel gaat de straat op. Sinds woensdag 30 september worden door het hele land dag en nacht wegen geblokkeerd. Waar er in de eerste uren van het protest 21 blokkades waren loopt dit met de dagen op. Op donderdag zijn er minstens 30 blokkades, ondanks politieacties zijn er vrijdagochtend nog steeds zo’n 15 blokkades en dat loopt op naar 33 blokkades, op zondag en maandag zijn het er meer dan 45. Soms worden er auto’s doorgelaten, het wisselt per blokkade hoe dat gebeurt. Bijvoorbeeld elk uur vijf minuten of de blokkade wordt pas na een aantal uur geopend. Bij de blokkade in de stad San Isidro de el General (Perez Zeledon) zijn sinds de start geen auto’s doorgelaten. Wil je langs de blokkade op? Dan moet je onderhandelen met de stakers.

Op de meeste plekken verloopt het rustig zoals andere stakingen: zonder geweld. Op enkele locaties wordt er echter brand gesticht en waar de politie ingrijpt reageert de stakende bevolking met bijvoorbeeld het gooien van stenen. In Limón in een tweede vrachtwagen in vlammen opgegaan, in Caldera (Puntarenas) is een politievoertuig in brand gezet en hier zijn molotov cocktails in beslag genomen. De politie reageert op diverse locaties met traangas.

In het weekend van 10 en 11 oktober zijn er nog steeds blokkades maar het is wel veel rustiger in het land. Dat zou te maken hebben met de mars die voor maandag 12 oktober georganiseerd wordt.

Dinsdag 6 oktober 2020, de brug bij Palmar Norte gaat tot nader order dicht

Waarom nu deze onvrede?

Door de omvang en de duur is deze staking anders. Wij kennen diverse personen die ook de weg op gaan, mijn Costa Ricaanse man Eliseo is ook een aantal keer geweest. Bij andere stakingen ging het om bepaalde beroepsgroepen die staakten, bijvoorbeeld docenten of zorgpersoneel.

Werkloosheid

Nog niet eerder is zo’n groot percentage van de bevolking werkloos geweest. Het gaat om 557.000 personen (24,4%), gemeten in de periode mei, juni en juli. Dat zijn 270.000 personen meer vergeleken met vorig jaar. Ter vergelijking: met de voorlopige cijfers van het CBS is er in augustus 2020 in Nederland een werkloosheidspercentage van 4,6%. Daarnaast kunnen er ook minder personen fulltime werken. Van de Costa Ricaanse bevolking heeft 30% niet voldoende om te leven.

Er is een kleine gift geweest vanuit de overheid in dezelfde periode maar dit was tijdelijk en niet voor iedereen beschikbaar. Het ging enkel om een steuntje in de rug bij het betalen van de vaste lasten. Verder is er geen financieel vangnet zoals een uitkering.

Lees ook de blog ‘Costa Rica in tijden van crisis‘ om te zien wat de bevolking nu zelf onderneemt.

Aan het eind van 2019 was het werkloosheidspercentage 12,4%. Daarmee had Costa Rica een van de hoogste werkloosheidspercentages van Latijns-Amerika. 46,5% van de beroepsbevolking verricht informeel werk. Zwart dus.

Costa Rica crisis
Voedselpakketten in tijden van crisis
Canasta basica

Op 1 juli 2020 is er een nieuwe wet in gegaan. Er wordt nu 1% belasting geheven op producten in de ‘canasta basica’: ‘de basismand’ oftewel de noodzakelijke boodschappen. Eerder werd hier geen belasting over geheven, het tarief was dus 0%. Deze wet is in 2018 al goedgekeurd, in het jaar dat Carlos Alvarado tot president is verkozen. De belasting zou het begrotingstekort een beetje terug moeten dringen. In 2019 is het begrotingstekort opgelopen tot 6.96%, het grootste tekort in 30 jaar.

Het zorgde destijds ook al voor protesten omdat het onnodig de lagere en middenklasse zou belasten. Laat die wet dan juist ingaan in het jaar waarin er sprake is van een pandemie. Door deze belasting wordt iedereen tot aan de armsten toe geraakt.

Het lijkt misschien niet veel. Maar in deze periode kan het net dat beetje zijn dat je kunt gebruiken. Het prijsniveau in de winkels is ongeveer vergelijkbaar of iets hoger vergeleken met Nederland

Pensioenen en corruptie

Deze stakingen komen niet uit het niets. Het gaat al langer niet goed met de Costa Ricaanse economie en er is al langer een gevoel van ongelijkheid.

Er is een groot gevoel van corruptie naar de hoge politici toe: waar gaat ons geld heen? Dat is ook het gevoel bij deze lening en bij de voorwaarden die erbij komen. We kunnen wel meer belasting gaan betalen, maar komt die belasting op de juiste plek terecht?

En zoals Eliseo aangeeft: het is niet dat we niet willen. Het is dat we niet meer kunnen betalen.

Ex-politici krijgen een ruim pensioen toebedeeld en betalen zeer weinig belastingen, dat is het beeld. Als ouderen al een pensioen krijgen dan is het minimaal. Velen zijn dan ook afhankelijk van familieleden. Verliest nu iemand zijn baan, dan zijn er meer personen bij betrokken dan je misschien in eerste instantie zou denken. Vaak wonen ouderen (die meer zorg nodig hebben) bij een van hun kinderen. Zo heeft de oma van Eliseo die onlangs op 104-jarige leeftijd is overleden jarenlang bij een van haar zoons gewoond. Iemand uit ons plattelandsdorp is onlangs door een TIA deels verlamd geraakt en wordt verzorgd door (schoon)dochters en kleindochters.

Wil je meer achtergrond lezen? Bekijk het bericht van gerenomeerd journalist Pilar Cisneros, zij zet uiteen hoe we hier gekomen zijn als gevolg van het overheidsbeleid van de afgelopen 12 jaar. De video is in het Spaans, de tekst in is het Engels.

Wat zijn de gevolgen van de stakingen?

Door de stakingen op grote schaal zijn er gevolgen voor velen in Costa Rica.

Uitslagen voor coronatests lopen vertraging op, medewerkers hebben te voet de monsters een brug over moeten dragen om bij een ander voertuig uit te komen, ambulances rapporteren problemen, in het noorden wordt een tekort aan diesel gerapporteerd, 40% van de melkproductie gaat waarschijnlijk verloren, twee covid-patiënten zijn met helicopters naar een ander ziekenhuis gebracht, ziekenhuizen komen in problemen omdat zuurstof niet op tijd geleverd kan worden en zo zijn er nog veel meer gevolgen.

Het is echt menens.

Het eerste voorstel gaat de prullenbak in

President Carlos Alvarado heeft zondagavond 4 oktober het land toegesproken. Het eerste voorstel voor de lening van het IMF wordt herzien. Hij wil in gesprek met verschillende sectoren om tot een ander voorstel te komen. Er wordt aan toegevoegd dat er haast bij is en dat Costa Rica weinig andere opties heeft.

Dit is niet genoeg voor de bevolking, de stakingen gaan maandag gewoon door. ‘Geen woorden, maar daden’. Wel zijn er minder mensen op straat, op dinsdag laat men zich echter weer meer zien. Op woensdag 7 oktober grijpt de politie op meer plaatsen in en verwijdert de blokkades. De bevolking laat zich echter niet zomaar wegjagen.

Zondag 4 oktober, toespraak president Carlos Alvarado

En nu?

De gesprekken zijn dinsdag 6 oktober gestart, maar het lijkt er niet op dat alle sectoren worden meegeteld. De stakingen in Costa Rica gaan dus onverminderd door, woensdag zijn er weer talloze blokkades. Eliseo zei bij aanvang al dat hij het idee had dat deze staking echt anders is dan anders.

Vanaf donderdag wordt het steeds rustiger in het land. Op maandag 12 oktober wordt er een mars georganiseerd in San José. Het komt toch tot confrontaties, maar we blijven in verwarring achter. Er komen steeds meer geluiden dat de overheid de boel manipuleert, we krijgen niet alles te zien in het reguliere nieuws. Geen goed teken dus voor het vervolg, Costa Rica zal nog even in de ban van de stakingen blijven.

Woensdag 14 oktober bij Quepos

Wat vind jij hiervan? Veranderen deze stakingen het beeld dat je had van Costa Rica?

Naar aanleiding van de ontwikkelingen zal ik dit bericht bijwerken.

6 comments

René Kottman 7 oktober 2020 - 12:45

Opnieuw: wat leg je dit weer helder uit! Dank je wel! Pura Vida is er even niet………
Wij hebben net besloten om in december niet voor ons jaarlijkse “winterverblijf” (van drie maanden in onze casita) naar Costa Rica te gaan. Heel jammer ( wij zien onze zoon en zijn gezin dus meer dan een jaar niet) maar het is niet verantwoord denken wij zolang er geen vaccin is…..

Reply
Anouk 8 oktober 2020 - 11:36

Dank je wel René. Wat jammer, maar jullie besluit is heel begrijpelijk. Zeker nu is het lastig om zo ver van familie vandaan te zijn, hopelijk kunnen jullie ondanks het tijdverschil goed contact onderhouden met videobellen. Ook al is dat natuurlijk niet hetzelfde. Hopelijk kunnen jullie de casita snel weer bezoeken.

Reply
Denise 9 oktober 2020 - 09:52

Jeeeeetje, wat een hoog werkeloosheidspercentage inderdaad zeg! Ik kan me voorstellen dat dat tot onvrede leidt ja. Als je situatie uitzichtloos is is het leven echt iet makkelijk.
In de tijd dat ik er naartoe ging was Costa Rica nog een redelijk ‘rijk’ land, maar dat is dan nu vast niet meer zo.

Reply
Anouk 15 oktober 2020 - 12:11

Nu ken ik het Costa Rica van toen niet, maar het lijkt slecht beleid van de overheid van de laatste twaalf jaar. Corona alleen is dus niet het probleem. Na twee weken zijn de stakingen zeker nog niet voorbij.

Reply
Dineke 17 oktober 2020 - 13:07

Dank je anouk voor al je info , heel duidelijk

Reply
Anouk 18 oktober 2020 - 08:48

Graag gedaan Dineke! Dank je wel voor de reactie.

Reply

Leave a Comment

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.