Schildpadden in Ostional, een bijzonder fenomeen in Costa Rica

Eigenlijk kun je gedurende het hele jaar in Costa Rica schildpadden zien. Je moet wel weten waar ze dan aan land komen en soms moet je natuurlijk een beetje geluk hebben. Aan de Pacifische kust van Costa Rica zorgen schildpadden in Ostional voor een wel heel bijzonder fenomeen. Helemaal bijzonder vind ik hoe de verhouding met de gemeenschap is. Ik vertel je meer over de arribada in Costa Rica en over de bestemming Ostional.

Olive Ridley Sea Turtle

In Costa Rica komen vier soorten zeeschildpadden voor: de Atlantic Green schildpad, de Leatherback schildpad, de Hawksbill schildpad en de Olive Ridley. Deze laatste schildpadsoort is de kleinste die in Costa Rica aan land komt en dit is de schildpad die zorgt voor de arribada’s in Ostional. De Olive Ridley schildpadden zijn de meest voorkomende schildpadden ter wereld, hoewel het aantal wel afneemt. Ook zij zijn kwetsbaar. Ze leven in warme en tropische wateren van onder meer de Pacifische, Indische en Atlantische Oceaan.

Wil je meer weten over de andere schildpadden in Costa Rica? Lees de blog over de wilde dieren in Costa Rica

De arribada in Ostional

Tijdens een arribada komen duizenden schildpadden aan land om eieren te leggen. Een hele bijzondere gebeurtenis. ‘Arribada’ betekent ‘aankomst aan zee’. Het kleine deel van de schildpadden dat daadwerkelijk volwassen wordt legt gigantische afstanden af, maar ze keren altijd terug naar hetzelfde strand om eieren te leggen. Dit is tevens ook het strand waar ze zelf geboren zijn. Omdat de Olive Ridley zeeschildpad om veel meer plekken in de wereld voorkomt is de arribada in Costa Rica dan ook niet uniek, het komt bijvoorbeeld ook in India en Mexico voor.

In Costa Rica vindt de arribada plaats op de stranden van Ostional en Nancite (in nationaal park Santa Rosa). Elke maand in de aanloop naar de nieuwe maan keren de schildpadden terug naar deze stranden. Waarom? En hoe ze het afspreken met elkaar? Dat weten de wetenschappers niet precies. Waarschijnlijk om hun kansen op overleving te vergroten. Samen sterk staan tegenover de verschillende vijanden die ze hebben. De arribada duurt afhankelijk van het seizoen tussen de drie en tien dagen. De piekmaanden zijn september en oktober. Het kan voorkomen dat er tijdens het droge seizoen geen arribada plaatsvindt, terwijl er tijdens het regenseizoen er juist meer dan één per maand plaats kan vinden.

Bekijk deze mooie video’s van National Geographic:

Refugio Nacional de Vida Silvestre Ostional

Het Refugio Nacional de Vida Silvestre Ostional is in 1983 specifiek opgericht om de Olive Ridley zeeschildpad te beschermen. Het beschermde natuurgebied strekt zich uit over de stranden Ostional, Nosara, Pelada en Guiones. Het beslaat 468 hectare land en 8000 hectare zee.

Normaal gesproken is het strand van Ostional vrij toegankelijk, behalve tijdens een arribada en als de schildpadeieren uitkomen. Dan is de toegang beperkt en schildpadden bekijken kan enkel met een lokale gids. Tijdens de avond, nacht en vroege ochtend wordt er gepatrouilleerd op het strand door de lokale organisatie. Een deel van de opbrengsten van de tours gaat naar de organisatie en een bioloog.

Door het donkere zand is het niet per se een mooi strand, Playa Ostional. Maar je komt hier natuurlijk ook voor iets anders. Het is bijzonder om te zien wat de schildpadden teweeg brengen. Het strand ligt bezaaid met stukjes schil van de eieren. Aasgieren weten dat hun geduld hier beloond zal worden. Waarom zouden ze elders op zoek gaan naar eten? Ook een aantal honden struint over het strand, ze laten hun neus het werk doen.

Het reguleren van de bezoekers en de controle werd intensiever nadat het strand van Ostional en de schildpadden in 2015 massaal bezoek kregen.

Het dorp

Ostional is een rustig dorp. Van oorsprong leefden de inwoners van de visvangst en van de landbouw, net als andere dorpen in de provincie. Als je er buiten de arribada om komt zou je niet denken dat het een toeristische bestemming is.

Er is maar een handjevol (eenvoudige) accommodaties en restaurants. Ik verblijf bij Ostional Turtle Lodge (Tripadvisor). Een prima accommodatie, niks bijzonders maar het is heel fijn dat het op loopafstand is van het strand. Daar ben je blij mee als je om 4:45 moet verzamelen voor de tour. Meer opties heb je in Nosara en omgeving.

Dit dorp is er dus niet echt op ingesteld dat een grote stroom toeristen langskomt. Voor de tours wordt er dan ook nadrukkelijk gevraagd om niet eerder dan 10 of 15 minuten voor aanvang te komen. Er is geen parkeergelegenheid en anders loopt alles vast. Het is een komen en gaan tussen de tours door… Het is een chaos heb ik mij laten vertellen.

Ostional en schildpadden in november

Begin november ben ik in Ostional. Ik weet dan al dat ik te laat ga zijn voor de arribada, ik ben er namelijk een week na de start. Het is lastig plannen, sommige websites zeggen dat het een aantal dagen voor nieuwe maan start terwijl andere websites spreken over tien dagen voor nieuwe maan. Maakt niet uit, ik kan alvast de omgeving verkennen, misschien heb ik nog geluk en anders heb ik eind november nog een trip naar Ostional gepland.

Ik merk dat het best lastig om nog een tour te boeken. De vereniging van gidsen gaat niet meer op pad en gids Gilberto wil me eigenlijk ook een teleurstelling besparen. Via Whatsapp krijg ik niks afgesproken, dus ik ga uiteindelijk maar langs zijn huis nadat ik ingecheckt ben. ‘Vanochtend zagen we er maar twee, waarschijnlijk zien we morgen niks.’ Ik leg uit dat ik toch in de omgeving was voor mijn werk en dat ik nog nooit een schildpad op het strand gezien heb. Als we er één zien ben ik al blij. Ik heb een beetje geluk dat er nog een familie op pad wil gaan dus ik mag me bij hen aansluiten. Gilberto wil wel dat ik zeker weet dat de kans groot is dat we niks gaan zien, ik moet vooral niet te veel hoop hebben.

Om 4:45 verzamelen we bij hem thuis pal aan het strand. Om 5:00 gaat het strand op en dan is het doorlopen. Hij heeft namelijk vernomen dat er verderop een schildpad aan land is gekomen dus we moeten opschieten. Dit is ochtendgymnastiek waar ik me goed in kan vinden!

De schildpadden die na de grote hoop van de arribada komen zijn de oudere en/of gehandicapte schildpadden. Vaak zijn deze schildpadden niet meer in staat om een goed nest uit te graven waardoor ze de eieren boven op het zand of in het water leggen. We hebben geluk en we zien in totaal drie schildpadden. Gilberto heeft begrepen dat er verderop nog een aantal schildpadden aan land zijn gekomen, maar we houden het hier bij deze drie schildpadden.

Een vreemde gewaarwording

Als we het strand verder aflopen moeten we een beek door. Het water stroomt behoorlijk en we zien welk effect dit heeft. Door de erosie komen verschillende schildpadnesten bloot te liggen. Aasgieren en andere vogels profiteren ervan: ze krijgen eenvoudig hun maaltje voorgeschoteld. Het is maar goed dat de vogels er zijn zegt Gilberto, anders zou het ook maar gaan rotten en stinken. Het voelt een beetje cru om dit zo te zien, maar het is de natuur die zijn werk doet.

Eind november

Ik heb een tweede bezoek aan Ostional gepland eind november. Begin november ben ik een aantal dagen voor nieuwe maan in Ostional, tijdens mijn tweede bezoek zou ik er een week voor nieuwe maan zijn. Maar helaas voor mij, de arribada is twaalf dagen voor nieuwe maan gestart. Omdat de arribada van november kleiner is vergeleken met de arribada’s van september en oktober is de kans klein dat ik iets zal zien.

Augustus 2023

Mjin ouders zijn op bezoek en ze zouden ook graag een keer schildpadden willen zien. Ik houd de mededelingen omtrent de arribada goed in de gaten en op een ochtend is het zover. De start van de arribada is aangekondigd en we pakken de auto richting San Juanillo. Een lange rit, maar we hebben het er voor over. De volgende ochtend vroeg gaan we richting Ostional voor de tour en we genieten van de prachtige ochtend mét schildpadden op het strand van Ostional.

45 tot 65 dagen later

Al die eieren moeten natuurlijk ook uitkomen! Afhankelijk van de omstandigheden komen de eieren 45 tot 65 dagen later uit. Ben je niet precies met de arribada in de buurt? Je kunt dus altijd nog informeren of er misschien baby schildpadden verwacht worden. Zie je een nest schildpadden, help de baby’s dan niet. Ze hebben de tijd en de beweging van het nest tot de zee nodig om hun longen te ontwikkelen.

Ostional, de schildpadden en de bevolking: een samenwerkingsverband

Aan de ene kant van de weg heb je het kantoor van de vereniging van gidsen. Aan de andere kant zit een klein restaurant met een bord aan de straat met het menu. Arroz con pollo, ceviche, huevos de tortuga, pescado entero staat erop. Ja, huevos de tortuga: schildpadeieren.

Het lijkt tegenstrijdig. Je bent in een beschermd natuurgebied en dan ga je de eieren van een kwetsbare diersoort opgraven voor de verkoop. De schildpadeieren worden als delicatesse gezien en mannen denken dat het ze vruchtbaarder maakt. Hoewel het rapen van de eieren in vrijwel alle landen illegaal is worden deze wetten eigenlijk niet gehandhaafd.

Na het onstaan van de arribada werden de eieren in eerste instantie gebruikt voor de consumptie van de gemeenschap, maar de eieren en pasgeboren schildpadden werden bijvoorbeeld ook als voedsel aan honden en varkens gegeven. Het gebruik breidde zich steeds verder uit in de omgeving. Nadat de rest van het land er in 1972 achter kwam wat er gebeurde in Ostional, dat er zoveel schildpadden aan land kwamen was het hek van de dam.

Begin jaren 80 werd er gezocht naar een oplossing.

Onderzoekers geven aan (en de lokale bevolking zag dit ook) dat de meeste eieren die tijdens de eerste nachten van een arribada gelegd worden kapot gaan door andere schildpadden die ook nesten gaan graven. Sinds 1987 heeft de Costa Ricaanse overheid de gemeenschap van Ostional goedkeuring gegeven om tijdens de eerste drie dagen van de arribada de eieren op te graven. In ruil hiervoor beschermt de lokale bevolking de schildpadden. Daarnaast zorgt de gemeenschap voor schone stranden en patrouilleren ze ’s nachts om stropers tegen te gaan. Het legaliseren heeft gezorgd voor meer controle, de verkoop is nu gereguleerd in plaats van dat iedereen zijn eigen gang gaat. Door de patrouilles is Ostional ook een van de veiligste stranden van Guanacaste geworden. Een deel van de inkomsten wordt gebruikt voor de ontwikkeling van de gemeenschap.

Je zou het kunnen beschouwen als een win-win situatie. De gemeenschap heeft haar inkomen, de schildpadden hebben hun bescherming.

Deze 360 graden video van National Geographic geeft ook uitleg en mocht je Spaans kunnen lezen, dan is dit document interessant (of scroll er even doorheen voor de foto’s van de jaren 70). Dit Engelstalige bericht geeft ook nog wat achtergrond.

Van de Facebookpagina van de vereniging van gidsen, geplaatst op 27 oktober 2021. De schildpadden duikelen over elkaar heen. Dit was de tweede dag van een van de grootste arribada’s van het jaar.

Praktische tips om schildpadden in Ostional te zien

Wil je schildpadden zien, dan ga je met een gids op pad. Je kunt kiezen voor de vereniging van gidsen (de afkorting is AGLO), zij houden ook hun Facebookpagina bij met de aankondigen en allerlei video’s. Ik ging met Gilberto op pad (locatie Google Maps). Hij zit pal aan het strand en heeft wat parkeergelegenheid. Je kunt hier ook kamperen, het is echter niet de beste plek en ook de reviews op iOverlander zijn wisselend. Zijn vrouw verzorgd ook tours. Je kunt langsgaan of je kunt hem vooraf een berichtje sturen via Whatsapp. Zijn telefoonnummer en die van andere gidsen zijn terug te vinden op de Facebookpagina van El Refugio Nacional de Vida Silvestre Ostional. Voor toeristen kost een tour $20,- pp, voor kinderen onder de tien jaar $10,- pp..

Als je gaat, kies dan voor donkere kleding en daarnaast zijn sandalen handig omdat je waarschijnlijk een stukje water door moet. Muggenspray is ook aan te bevelen. De gids zorgt voor een speciale lamp. Omdat de schildpadden zeer gevoelig zijn voor licht mag je geen wit licht gebruiken. Zorg er ook voor dat je niet in het pad van de schilpadden gaat staan. Als het pad geblokkeerd wordt kunnen de schildpadden terugkeren naar zee zonder eieren te leggen.

De schildpadden maken gebruik van de getijden en komen met vloed aan land. De meeste schildpadden komen tussen 20:00 en 4:00 het strand op.

Het blijft dus een slag om de arm houden, maar de arribada start een paar dagen tot ongeveer tien dagen voor nieuwe maan.

Ostional en omgeving

Vanuit Ostional is het leuk om een uitstapje te maken naar Playa San Juanillo. Hobbel rustig over de zandweg, het is zo’n twintig minuten rijden. Dit is één van de mooie stranden in de omgeving: mooi wit zand, niet druk bezocht én het heeft een leuk detail. Oké, het is niet zoals de walvissenstaart zoals in Uvita maar het is mooi om te zien dat het strand als het ware een stukje doorloopt de zee is. Het mooiste effect heb je als het vloed is. Het is hier voor de kust rotsachtig wat het ook minder aantrekkelijk maakt om te zwemmen.

Als je vanuit de regio Tamarindo de kustweg 160 neemt richting Ostional (en je Playa San Juanillo passeert) rij je dit hele laatste stuk over een niet geasfalteerde weg. De weg is op zich in goede staat met zo af en toe wat kuilen. De omgeving is in november nog mooi groen en het is mooi touren over de weg die wat omhoog en omlaag gaat. Met af en toe wat bos, af en toe wat dorpjes vind ik het genieten onderweg.

De weg tussen Ostional en Nosara

Nosara is meer toeristisch en hier kun je dan ook allerlei activiteiten ondernemen. Wat betref accommodaties heb je hier meer keuze, dus dit zou een goede uitvalsbasis kunnen zijn. Er is wel één belangrijk detail wat betreft de weg tussen Ostional en Nosara.

Je moet een rivier(tje) door. Als je Ostional verlaat kom je deze oversteek al vrij snel tegen. ‘Je moet een lus maken’, zeg de eigenaar van de accommodatie waar ik verblijf. Oh ja, ik moet een lus maken. Maar hoe die lus dan precies loopt..

Als ik er naartoe rij wacht ik totdat ik een andere auto de oversteek zie maken. Het is kennelijk een buurtbewoner want hij rijdt mij zo voorbij, rijdt door het water heen, snapt dat ik een toerist ben, gooit zijn raampje open en zwaait naar mij. ‘Kom! Kom!’ Oké, hup er achteraan! En dan blijkt het vrij simpel te zijn. Ik kan mooi het spoor van het omhoog gewoelde zand volgen.

Voor mij is het vrij simpel maar ga er zelf niet klakkeloos doorheen. Wacht net als ik even af wat de lokale bevolking doet. Ze zijn het wel gewend dat toeristen afwachtend zijn. Met name in de regentijd is het even opletten met de waterstand. Als je schade in de motor van de huurauto krijgt ben je niet verzekerd.

De beste reistijd

Guanacaste kent een droog seizoen van december tot en met april. November en mei zijn de overgangsmaanden naar het regenseizoen. Het is de droogste provincie van Costa Rica en dat zie je ook goed aan de vegetatie. Behalve als je er in november bent zoals ik, dan is het heerlijk genieten van de groene bossen en heuvels.

Precies als de arribada de meeste schildpadden kent is de kans op slecht weer het grootst. In september en oktober kan het veel regenen vanwege de indirecte gevolgen van het orkaanseizoen. Vanwege het laagseizoen is dit natuurlijk wel de tijd om op de bonnefooi te reizen. Omdat de arribada zich ook niet zo goed laat plannen kun je gebruik maken van de vrijheid om in de provincie rond te reizen, andere bestemmingen te bezoeken en richting Ostional gaan als de arribada wordt aangekondigd én als de wegen begaanbaar zijn. Vanuit veel bestemmingen in de regio kun je ook een tour boeken, dus je hoeft niet per se in Ostional zelf te overnachten. Dan moet je alleen waarschijnlijk wel de wekker eerder zetten. Maar voor zo’n fenomeen sta ik graag vroeg op.

Andere handige blogs

• Het weer en klimaat van Costa Rica
• Het regenseizoen in Costa Rica
• De beste reistijd voor Costa Rica
• Verken de Pacifische kust van Costa Rica
• Bezoek ook deze bestemmingen in Guanacaste

Ga jij naar Ostional voor de schildpadden?

Dit artikel bevat affiliate links. Meer weten? Klik hier.